Winter en licht

Het is winter: de dagen zijn donker, kort en koud. Toch is het juist in deze tijd van het jaar belangrijk om naar buiten te gaan. Zowel voor onze gezondheid als voor ons humeur. Volgens Chronobioloog Roelof Hut "leidt te weinig daglicht tot slaaptekort." Hij legt dit als volgt uit:

Ook in de winter naar buiten
"We moeten per se naar buiten om zonlicht mee te pakken. Mensen die overdag meer zonlicht zien, slapen 's nachts dieper en voelen zich 's ochtends frisser. Dat blijkt uit verschillende onderzoeken. Onder meer uit ons onderzoek met EEG-metingen: zonlicht heeft effect op de kwaliteit en diepte van de slaap.

Zonlicht is niet hetzelfde als zonneschijn. Zonlicht is daglicht. In de zomer is dat licht inderdaad intenser dan 's winters, maar ook in de winter is de lichtintensiteit nog steeds 100 tot 150 keer sterker dan binnenverlichting. Vandaar dat je ook in de winter naar buiten moet."

De werking van daglicht.

"Daglicht heeft effect op de biologische klok. Bij de meeste mensen loopt die iets trager dan 24 uur per etmaal. Licht, met name in de ochtend, versnelt de biologische klok en laat hem daarmee in de pas lopen met het ritme van dag en nacht. Daardoor word je 's avonds 'op tijd' moe en kun je in slaap vallen."

Het advies van Roelof Hut: “Ga naar buiten zodra het licht is. Zorg er in ieder geval voor dat je vóór het middaguur een rondje hebt gelopen. Juist in de winter, wanneer we vaak opstaan als het nog donker is, is het zo belangrijk om overdag, liefst tegen het eind van de ochtend, toch nog naar buiten te gaan. Zonder dat licht krijgt de biologische klok geen versnelling en houdt hij je 's avonds letterlijk wakker. Dat zorgt voor allerlei problemen."

Problemen als bijvoorbeeld laat in slaap vallen, maar 's ochtends gaat wél gewoon de wekker. Het gevolg: slaaptekort. Op korte termijn heeft dat effect op je humeur en alertheid. Op de lange termijn krijgen de hersenen niet voldoende tijd om afvalstoffen weg te spoelen. Op de lange termijn geeft dit geheugenproblemen.

Of een winterdepressie:  De invloed van buitenlicht bleek onder meer toen ze in Rusland experimenteerden met permanente zomertijd. Daardoor moesten de mensen vier jaar lang een uur eerder uit bed voor hun werk en school, op een moment dat het nog donker was. Je zag er een enorme toename in het aantal winterdepressies."

Zoveel mogelijk daglicht
Naast het rondje buiten vóór het middaguur, is het aan te raden om aandacht te besteden aan een lichte werkplek: ga bij het raam zitten. Hoe dichter bij het raam, hoe meer daglicht je meekrijgt. Ook zijn er speciale daglichtlampen die worden ingezet bij winterdepressies, maar die moet je echt onder begeleiding gebruiken. Bij verkeerd gebruik kun je de biologische klok juist in de war sturen. Zorg er gewoon voor dat je gedurende de dag veel buiten komt. Dat heeft geheid effect op zowel je slaap als je humeur."

Prof. dr. Roelof Hut is als chronobioloog verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Tot slot:
Naar buiten gaan in de winter is koud, dat is zeker waar, maar het koud hebben heeft ook een positief effect op ons herstellend vermogen. Daarbij de nuance dat je niet in je blootje uren buiten moeten zitten. Maar het gewoon even fris hebben is voldoende. Het geeft een signaal naar het lichaam dat er 'moeilijke tijden' aanbreken:
Het lichaam wil dan repareren: de cellen gaan zich minder snel voortplanten, maar kiezen ervoor om eventuele mankementen aan het besturingssysteem van het DNA (De afstelling van die genen, welke er 'aan' of 'uit' staan, ook wel epigenoom genoemd. Deze wordt bepaald door moleculaire dimmers die vastzitten aan het DNA) te repareren en stabiliteit op alle niveaus te herstellen. Ook gaat het lichaam proteines recyclen (bruikbare onderdelen worden opnieuw gebruikt voor de opbouw van nieuwe cellen. Zo repareert het lichaam beschadigingen en kan het zich snel aanpassen aan veranderingen)

Op cellulair niveau is er geen besef, dat we weer fijn warm binnen gaan zitten na 20 minuten. Een frisse winterwandeling heeft hier een goed effect op. Net als het springen in een plonsbad in de sauna of je kantoor temperatuur wat lager zetten dan 'comfortabel' warm.

Dat ‘comfortabel’ warm zorgt er namelijk voor dat je immuunsysteem zwakker wordt, doordat het minder hard hoeft te werken. Dit kan tot gevolg hebben, dat we ons slechter voelen en sneller ziek worden